خَیراتٌ حِسَانٌ

یکى از مباحث قابل طرح در مورد حادثه عاشورا، نقش زنان در این واقعه است. شهید مطهرى، در کتاب حماسه حسینى، مى گوید: «تاریخ کربلا، یک تاریخ و حادثه مذکر ـ مؤنّث است. حادثه اى است که مرد و زن، هر دو، در آن نقش دارند؛ ولى مرد، در مدار خودش و زن، در مدار خودش». در مقاله زیر نام زنان مطرح در واقعه عاشورا و پس از آن آمده است.

پرسش : خطبه تاریخی و مهم حضرت زینب(س) در دربار یزید چه بود؟
پاسخ اجمالی: حضرت زینب(س) در مجلس یزید برخاست و خطبه ای بسیار کوبنده ایراد کرد. ایشان پس از حمد خداوند و درود بر پیامبر(ص) و خاندانش و تلاوت آیاتی درباره سرانجام بدکاران، یزید را مورد خطاب قرار دادند و خلافت او را نه دلیل بر منزلتش نزد خدا که - مطابق با مفاد آیاتی از سوره آل عمران – مهلتی برای افزایش گناهان و شدت گرفتن عذاب توصیف کردند.  سپس با یادآوری برخورد رحیمانه پیامبر(ص) هنگام فتح مکه با اجداد یزید، وی را به خاطر اهانت به سر بریده امام(ع) و اسارت دختران بی یاور رسول خدا(ص) سرزنش کردند.

در این خطبه ای که اگر از اول تا آخر آن شاید یک ربع کمتر طول بکشد حضرت سجاد علیه السلام چه باید فرموده باشند که «فضج الناس ضجا» به یک باره ضجه مردم به آسمان رسید و فریاد مردم به گریه و بکاء بلند شد، آن حضرت چگونه باید صحبت کنند باید اعتراف کنیم از بزرگترین معجزات حضرت امام سجاد علیه السلام این خطبه کوتاهی است که این گونه آن مردمی که اسلام را در معاویه و سقیفه خلاصه می دانستند بدین صورت تغییر عجیبی در آنها ایجاد شد که صدای گریه و ضجه آنها بلند شد.

استاد مهدی دلیری در گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم گفت: بعد از کربلا اقلا پنج خطبه بسیار مشهور شدند که خطبه حضرت زینب سلام الله علیها در کوفه و امام سجاد علیه السلام در شام اشهر از سه خطبه دیگر است و این پنج خطبه یکی خطبه حضرت زینب سلام الله علیها در کوفه است و امام سجاد علیه السلام هم در کوفه خطبه ای دارند که برخی از مورخین آن را نقل کردند و خطبه دیگری از دختر امام حسین علیه السلام فاطمه صغری است که آن هم در کوفه ایراد شد این سه خطبه در کوفه ایراد شده است.

حادثه کربلا یکی از مهمترین حوادثی است که تاثیر بسیار شگرفی در تاریخ داشته است. در این حادثه دردناک سبط نبی مکرم اسلام؛ امام حسین(ع) به همراه یاران وفادارش در دشت کربلا به شهادت رسیدند.

در سفر امام حسین(ع) از حجاز به کربلا، علاوه بر مردان، زنان بسیاری نیز حضور داشتند. این زنان جزء اهل بیت امام حسین(ع) و یا از خانواده یاران آن حضرت بودند. زنان حادثه کربلا همانند مردان، وظیفه خاصی بر عهده داشتند آنها در زنده ماندن این حادثه شگرف و تاثیرگذار نقش بسیار ارزنده‌ای ایفا کردند. 

برخلاف‌ تصوّر مألوف‌ جامعه، حادثه ی‌ كربلا يك‌ جريان‌ حماسي‌ و عرفاني‌ ويژة‌ مردان‌ نيست‌، بلكه‌ نقش‌ بانوان‌ در اين‌ راستا چنان‌مشهود است‌ كه‌ با اطمینان مي‌توان‌ گفت‌: اگر از خود گذشتگي‌ هاي‌بانوان‌ نبود، هرگز خون‌ امام‌ حسين‌ (ع) در مجراي‌صحيحي‌ كه‌ بنيان‌ يك‌ انقلاب‌ بود و به‌ جاودانگي‌ انجاميد، جريان‌ نمي‌يافت‌(محدثی، 1374: 15).

پيامهاي‌ عاشورا خطاب‌ به‌ زنان ‌مسلمان‌ است‌ تا هم‌ رسالت‌ اجتماعي‌ و سياسي‌ اين‌ قشر را نشان‌ دهد و هم‌ خنثي‌ كننده ی ‌تبليغات‌ سوئي‌ باشد كه‌ ديدگاه‌ اسلام‌ را از محروم‌ كردن‌ زنان‌ از مشاركت‌ در كارهاي‌اجتماعي‌ معرفي‌ مي‌كند (عباسی، 1385: 4).

صفحات: 1· 2