آری، این بانوی بزرگزاده و پاکدامن در حدود سال های 225 تا 229 ق. با خاندان نبوت و امامت ارتباط و پیوند پیدا کرده و جزو «عروسان بنی هاشم» قرار گرفت. امام عسکری علیه السلام خاطره نخستین روز آشنایی و زندگی پدر و مادرش را چنین بیان می کند:زمانی که سلیل مادر امام حسن عسکری علیه السلام به محضر امام هادی علیه السلام رسید، آن حضرت (در ستایش و مدح او) فرمود:«سلیل، مسلولةٌ من الآفات والعاهات والأرجاس والأدناس (الأنجاس)؛ سلیل، از بدی ها، پلیدی ها، زشتی ها، ناپاکی ها و آلودگی ها، پاک و عاری است».

امام هادی علیه السلام در ادامه چنین بشارت داد:«سیهب الله حجته علی خلقه یملأ الأرض عدلاً کما ملئت جوراً؛ بزودی خداوند (از دامن و نسل سلیل) حجت الهی بر خلق خود (مهدی موعود علیه السلام) را موهبت و عطا می کند. او زمین را از عدل و داد پر می نماید، همان طور که از جور و ستم پر شده باشد».[۸]

فرزندان[۹]
اگر بپذیریم که سوسن تنها همسر امام هادی علیه السلام می باشد، فرزندان آنان عبارتند از:

1. امام حسن عسکری علیه السلام (231260 ق).
2. سید محمد (متوفی حدود 252 ق)؛ مردی جلیل القدر و پارسا که در زمان پدرش رحلت کرد، وی فرزند ارشد خانواده بود.
3. سید حسین؛ مردی پرهیزکار و عابد بود که قبل یا بعد از پدرش رحلت کرد.
4. جعفر (226271 ق)؛ وی به سبب عملکرد منفی اش به «جعفر کذاب» معروف شد. لذا امام هادی علیه السلام از ولادت او احساس سرور نکرده و از فتنه وی خبر داد.
5. علیه (عالیه، عایشه)؛ وی تنها دختر امام هادی علیه السلام است.
آرامگاه همه فرزندان امام هادی علیه السلام در کنار قبر مطهر پدرشان بوده و فقط سید محمد در خارج از شهر سامرا نزدیک شهر بلد واقع شده است.

ولادت امام حسن عسکری علیه السلام
سوسن در ماه ربیع سال 231 ق (230 یا 232 ق) امام حسن عسکری علیه السلام را به دنیا آورد. از آن پس سوسن علیهاالسلام به کنیه «ام الحسن» معروف شد.

زندگی سوسن علیها السلام در سامرا
هنوز چند سالی از زندگی مشترک وی با امام هادی علیه السلام نگذشته بود که محبوبیت روزافزون امام، باعث هراس دستگاه حکومتی شد. لذا برای کنترل رفت و آمد شیعیان و ایجاد محدودیت در فعالیت امام دهم علیه السلام خلیفه عباسی ایشان را به پایتخت (سامرا) فراخواند. آن روز، مردم مدینه با اشک و دعا خانواده حضرت را بدرقه نمودند. تاریخ این نقل و انتقال و اقامت آن حضرت در شهر سامرا، سال 236 ق. (233 یا 243 ق) بوده است. بنابراین، امام حسن عسکری علیه السلام تا حدود پنج (دو یا دوازده) سالگی همراه والدینش در مدینه اقامت داشت و مراحل دیگر زندگی را در سامرا گذرانید.[۱۰]

امام هادی علیه السلام و خانواده اش پس از ورود به پایتخت و اسکان در محله و منطقه نظامی (عسکر) و تحت مراقبت مأموران، فصل جدیدی از زندگی را شروع کردند. از این رو، سوسن علیهاالسلام هر از چندگاهی، محدودیت و فشارهای حکومتی را در زندگی شوهر و فرزندانش حس می کرد؛ چرا که حکومت های غاصب به ویژه بنی عباس برنامه ها و سیاست های گوناگونی را در حکومت و جامعه اسلامی پیاده می کردند تا به خیال خود، شجره نورانی «امامت» را ریشه‌کن سازند.

در طول زندگی سوسن علیهاالسلام حوادث گوناگونی به وجود آمد، همانند رحلت فرزندش سید محمد؛ اما آن چه که قلب وی را بیشتر نگران کرده بود، توطئه های خلیفه عباسی و عوامل حکومتی بود؛ چرا که هر از چندگاهی، امام هادی علیه السلام مورد شکنجه جسمی و روحی قرار می گرفت و گزارش های غم انگیزی، مبنی بر غارت اموال شیعیان، حبس، شکنجه و شهادت اصحاب نیز قلب رئوف امام را به شدت آزار می داد.[۱۱] بی گمان، سوسن علیهاالسلام به عنوان «شریک زندگی»، با غم های شوهرش می سوخت و هم ناله می شد.

سرانجام، امام دهم علیه السلام در سال 254 ق. توسط دشمنان مسموم شده و به شهادت می رسد و شهر سامرا در فقدان آن رهبر یگانه و کریم، به سوگ می نشیند و بنی هاشم، شیعیان و گروه بسیاری از مردم و مقامات کشوری و لشکری در مراسم تشییع شرکت کرده[۱۲] و این مصیبت جانسوز را به بازماندگان حضرت به ویژه همسر مکرمش تعزیت می دهند. اما آن چه که باعث تسلای دل این بانوی سوگمند است؛ تلاوت قرآن، دعا، خاطرات شیرین زندگی، زیارت آرامگاه امام و نگریستن به چهره تابناک فرزندش امام حسن عسکری علیه السلام می باشد.

سوسن علیها السلام در دوران امامت امام حسن عسکری علیه السلام
با آغاز امامت امام حسن عسکری علیه السلام مرحله سرنوشت سازی شکل گرفت؛ زیرا بر اساس روایات متواتر، جانشین و اوصیای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دوازده نفر می باشند. و اینک یازدهمین حجت الهی، پیشوایی امت اسلام را بر عهده دارد. این موضوع، برای «جهان تشیع» نویدبخشِ تولد مهدی موعود علیه السلام بوده و در نقطه مقابل آن، گروه های باطل و ستمگر را دچار وحشت نموده است؛ لذا عوامل حکومتی بیش از گذشته به توطئه، مراقبت و جاسوسی می پردازند.

سید بن طاووس در این باره می گوید:«سه نفر از پادشاهان زمان حضرت عسکری علیه السلام خواستند او را به قتل برسانند، چون شنیده بودند که مهدی علیه السلام از صلب او خواهد بود و چندین بار او را به زندان انداختند…».[۱۳]

شیخ عباس قمی نیز می گوید:«از روایات استفاده می شود که حضرت عسکری علیه السلام بیشتر اوقات، محبوس و از معاشرت، ممنوع بود و پیوسته به عبادت خدا اشتغال داشت».[۱۴]

حال، می توان وضعیت روحی و ذهنی مادر امام علیه السلام را به خوبی دریافت که آن بانوی جلیل القدر در این رخدادها، لحظات زندگی را چگونه گذرانده و نسبت به افراد خاندان عسکری و شیعیان، چه مدیریت و برنامه ای را به اجرا درآورده است.

پانویس

1. الارشاد، ج 2، ص 301؛ بحارالانوار، ج 50، ص 236 و 237؛ زندگانی عسکریین علیهم‌السلام، ابوالقاسم سحاب، ج 2، ص 9 و 13؛ مسند الامام العسکری علیه السلام، عزیزالله عُطاردی، ص 49.
2. همان، ج 50، ص 238.
3. همان، ج 36، ص 193 و 194؛ کمال‌الدین، (اکمال‌الدین)، ترجمه کمره ای، ج 1، ص 423 و 424.
4. ر.ک:ریاحین الشریعه، ج 3، ص 24؛ داستان ازدواج معصومین علیهم‌السلام، ابراهیم بابائی آملی، ص 231، نشر نجبا، قم، دوم، 1381 ش.
5. منتهی الآمال، ج 2، ص 449؛ زندگانی عسکریین علیهم‌السلام، ج 2، ص 13.
6. زنان مردآفرین تاریخ، محمد محمدی اشتهاردی، ص 185.
7. گویا امام علیه السلام جز سوسن، همسری نداشت.
8. اثبات الوصیة، مسعودی، ص 236، انتشارات بصیرتی، قم؛ زندگانی عسکریین علیه السلام، ج 2، ص 6؛ محدثات شیعه، دکتر نهلا غروی نائینی، ص 223.
9. ر.ک:تاریخ سامرا، شیخ ذبیح‌الله محلاتی، ج 1، ص 253، ج 2، ص 303268؛ اعیان الشیعه، ج 2، ص 37؛ زندگانی عسکریین علیهم‌السلام، ج 1، ص 133121؛ منتهی الآمال، ج 2، ص 445442.
10. مسند الامام العسکری علیه السلام، ص 13؛ زندگانی عسکریین علیهم‌السلام، ج 2، ص 7؛ دایرة المعارف تشیع، ج 2، ص 370؛ منتهی الآمال، ج 2، ص 432.
11. منتهی الآمال، ج 2، ص 439432؛ زندگانی عسکریین علیهم‌السلام، ج 2، ص 121 و 122.
12. منتهی الآمال، ج 2، ص 441439.
13. زندگانی رهبران اسلام (انوار البهیه)، شیخ عباس قمی، ترجمه سید محمد صحفی، اسلامیه، تهران، 1360 ش، ص 348.
14. همان، ص 347 و 348.

صفحات: 1· 2